Posłuchaj

34. O. Alvarez de Paz omawia pragnienie kontemplacji nabytej i zwraca uwagę, iż nie należy pragnąć objawień i wizji rzeczy stworzonych ani tym bardziej nie silić się naiwnie o ich nabycie. Tak pisze dalej:

Istnieje jednak inna kontemplacja nadprzyrodzona, prosta, bez rozumowania, która przez dar Mądrości wywołuje w duszy podniesienie, zawieszenie, podziw i miłość serdeczną. Dusze powołane do doskonałości i dobrze wyćwiczone w cnocie mogą jej pragnąć gorąco i z pokorą prosić o nią. Bo i dlaczego nie miałyby tego czynić, skoro jest tak pożyteczna? Jest dźwignią bardzo skuteczną do osiągnięcia doskonałości. Jeśli wolno pragnąć celu, czy nie wolno pragnąć środków, które doń prowadzą?[5]… Jeżeli więc, człowiecze Boży, przysposobiłeś się w takiej mierze, w jakiej na to pozwala słabość ludzka, jeśli czujesz się pobudzonym przez bodziec miłości Bożej, wylewaj zdroje łez dniem i nocą, by ten dar otrzymać. Nie zatrzymuj się w drodze! Jesteś mały, lecz mali są po to, by stali się wielkimi. Gdyby chodziło o społeczność ziemską, byłoby pychą szukać pierwszych miejsc i wysokich godności, ale w domu Bożym jest to właśnie wielkością wzdychać do wyższego miejsca i do świętości… Bądź zatem mężny i powiedz Bogu: Jeśli znalazłem łaskę u Ciebie, ukaż mi oblicze Twoje przez doskonałą kontemplację… Jeśli nie zostaniesz wysłuchany, po zostań spokojnym i zadowolonym (De natura contemplationis, ks. 5, cz. 2, r. 13).

35. Wiel. O. da Ponte:

1. Uznaje słuszność takich pragnień w następującym zdaniu z życiorysu O. Baltazara Alvareza:

Jest rzeczą słuszną, żeby ci, którzy mają dojść do kontemplacji i złączyć się duchowo z Bożą mądrością, przez szereg lat pracowali w pocie czoła nad otrzymaniem takiego dobra… Ich pragnienia i wysiłki wzrastają ciągle, aby dostąpić tego, co tak wysoko sobie cenią. Ich cierpliwość i ufność oczyszczają się w próbie, oni zaś okazują zawsze takie samo męstwo, chociaż opóźnia się nadejście wielkiego dobra.

2. Przytacza on potem zachętę do stałości pragnień, którą O. Alvarez kierował do swoich nowicjuszy.

Stójmy wytrwale – mówił im – u drzwi tego wielkiego Boga, chociaż drżymy z zimna; bo w chwili, której się nie spodziewamy, prawdziwy Aswerus każe Mardocheuszowi wejść. Pokorny sługa ujrzy oblicze króla i zostanie obsypany tylu łaskami, że zapomni wszystkiego, co wycierpiał przez długie dni czekania u drzwi, gdy czuł się zziębniętym i twardym jak kamień [I na potwierdzenie przytaczał własny przykład].

3. O. da Ponte mówi o ekstazach (r 14), że są to rzeczy z natury swojej niebezpieczne. Już to samo świadczy, że nie miał on na myśli ich strony wewnętrznej[6]. Widać stąd, że pisząc potem o wysokiej kontemplacji (r. 15) w ten sposób wyraża to bez żadnych zastrzeżeń:

O. Baltazar Alvarez miał zwyczaj mówić, że kiedy Bóg odbiera duszy rozważanie w modlitwie, jest to znak, że sam chce być jej mistrzem. Bo wchodzi do duszy, kiedy wszystkie jej drzwi są zamknięte, jest Jego wyłącznym przywilejem, właściwym temu, który sam duszę stworzył, i to mocą nie możliwą do udzielenia ani dobremu, ani złemu duchowi. Toteż ta łaska jest bardzo bezpieczna i wolna od iluzji (Le guide spirituel, tr. 3, r. 6, § 1 i tamże, r. 2, § 1).

36. O. Ludwik Lallemant:

Dzisiaj, jeżeli ktoś wzdycha do któregoś z darów modlitwy nieco wyższej niż zwykła, mówi mu się bez ogródek, że to są dary nadzwyczajne, których Bóg nie udziela inaczej, jak według swojego upodobania i że dlatego nie trzeba ich ani pragnąć, ani o nie prosić. W taki sposób zamyka się na zawsze drzwi do tych darów, co jest wielkim nadużyciem (Doctrine spirit., zasada 7, r. 1, a. 3, § 2).

37. Józef od Ducha Świętego daje tu następujący argument:

Kontemplacja wlana jest aktem darów Ducha Świętego. A wolno nam pragnąć stałego aktu daru danego dla naszego pożytku, tzn. dla zdobywania zasług. Tego bowiem celu nie osiągniemy przez sam habitus, lecz przez jego akty (t. 2, disp. A 11, n. 28 i n. 23 i t. 4, disp. 23, n. 100; t. 3, disp. 7, n. 100).

38. Można też zasięgać rady u innych autorów: 1) Filipa od Trójcy Świętej (cz. 2, tr. 3, d. 1, a. 4); 2) Vallgornery (g. 3, d. 3, a. 3, n. 604 i q. 4, d. 1, a. 12, n. 927); 3) Antoniego od Ducha Świętego (tr. 4, n. 42; tr. 3, n. 229). Ci trzej głoszą tezę identyczną i dalej wiodącą niż moja. Każdy z nich ma dwa rozdziały, których odnośne tytuły są następujące: “Wszystkie dusze powinny dążyć do kontemplacji nadprzyrodzonej”. “Wszystkie dusze, zwłaszcza poświęcone Bogu, powinny pragnąć odczuwalnego zjednoczenia z Bogiem i do Niego dążyć”. 4) Courbon (cz. 4, instr. 3); 5) Brancati (op. 8, r. 10; op. 6, r. 11); 6) O. Mey nard (3 wyd. 1899, t. 2, n. 75); 7) O. Jeiler w Kirchenlexicon (przy słowie ”Beschaffung”, s. 503); 8) ks. Lejeune, Introd. à la vie mystique, (r. 1, n. 2); 9) ks. Saudreau, gdy chodzi o sprawę ”ukojenia” – passim.; 10) Dom Vital (cz. 3, r. 13); 11) O. Vermeersch, Quaestiones morales (t. 1, n. 73). Ogółem 31 autorów.

[5] Nie zarzucam, że gdy chodzi o nabycie doskonałości, trzeba poprzestawać na zwyczajnych, koniecznych środkach. Zarzut ten nie ma podstawy. Bo samo życie zakonne nie jest konieczne do doskonałości i wymaga specjalnego powołania. A jednak wszyscy zgadzają się na to, że wolno pragnąć go i prosić Boga, aby nas do niego powołał, Można w taki sam sposób modlić się o zjednoczenie mistyczne pod warunkami, jakie de Paz wymienia.

[6] Niektórzy autorzy piszą o ekstazie (np. de Paz), że nie trzeba jej pragnąć tak samo, jak objawień. Jest to nieporozumienie, którego musimy się strzec. Mówią oni o ekstazie ujawniającej się na zewnątrz tak silnie, że nie można jej ukryć przed ludźmi, a nie o jej istocie ukrytej. Józef od Ducha Świętego dobrze określa ten punkt widzenia:

Są dwie rzeczy w zachwyceniu: odejście od zmysłów i jego powód. Nie pierwsza z tych rzeczy ubogaca duszę, bo inaczej wzbogacaliby się śpiący. Co zaś do przyczyny tego stanu, ludzie duchowni nie chcą być jej pozbawieni i owszem, pragną jej z całej siły. Illam totis suis virt bus concupiscunt (t. 3, disp. 17, n. 110, str. 293).

Jest więc jasne, że pragnąc zjednoczenia mistycznego, pragniemy nie jego strony cielesnej i nie to mamy na celu, aby ukazywać się w ekstazie przed innymi.