Popełniając mały anachronizm prezentujemy fragmenty dotyczące muzyki z Mediator Dei (1947) po prezentacji Musicae sacrae (1955). Fragmenty muzyczne Mediator Dei, oprócz otwarcia na muzykę współczesną, w dużej mierze powtarzają restryktywną linię Piusa X. Jest to być może spowodowane tym, że do roku 1947 Pius XII miał innych doradców, aniżeli w latach 1950-tych, gdyż już w roku 1948 została powołana tzw. Komisja Piusowa (Commissio Piana), której sekretarzem został o. Bugnini. Komisja ta podjęła stopniowo „dzieło reform”, których konsekwencje, także muzyczne, ponosimy do dziś.

Pius XII

ENCYKLIKA
MEDIATOR DEI ET HOMINUM

Część czwarta. II.

Troska o muzykę sakralną

Co się tyczy muzyki należy trzymać się sumiennie w liturgii wyraźnych i znakomitych przepisów, wydanych przez Stolicę Apostolską. Śpiew gregoriański, który Kościół uważa za swą własność, gdyż przejął go w starożytności od przodków i strzegł starannie w ciągu wieków, oraz który Kościół zaleca wiernym jako i również ich własność, a który wprost przepisuje w niektórych częściach liturgii,[171] nie tylko dodaje większego powabu i większej uroczystości celebrze świętych tajemnic, lecz przyczynia się także w wysokim stopniu do pomnożenia wiary i pobożności obecnych. Toteż Poprzednicy Nasi, niezapomnianej pamięci Pius X i Pius XI, zarządzili – a My chętnie potwierdzamy to Naszą powagą – aby w seminariach i zakładach zakonnych pielęgnowano pilnie i gorliwie śpiew gregoriański i aby przynajmniej w głównych kościołach przywrócono dawne zespoły śpiewaków (scholae cantorum). W wielu miejscach już to przeprowadzono z pomyślnymi wynikami.[172]

Ponadto „aby wierni tym czynniej brali udział w kulcie Bożym należy przywrócić śpiew gregoriański wykonywany przez lud, w tych częściach, które ludowi przypadają. A doprawdy konieczną jest rzeczą, aby wierni, nie jakby postronni lub niemi widzowie, lecz przeniknięci do głębi pięknością liturgii,… w taki sposób uczestniczyli w świętych ceremoniach, aby według przepisów śpiewali na przemian z kapłanem lub chórem. Jeśli się to szczęśliwie powiedzie, to nie będzie się już zdarzać, żeby lud na wspólne modlitwy odmawiane w języku liturgicznym czy potocznym albo wcale nie odpowiadał, albo jakimś lekkim i przyciszonym mruczeniem”.[173] Niewątpliwie nie może milczeć zgromadzenie, uczestniczące skupionym duchem w Ofierze Ołtarza, w której Zbawca nasz wraz ze swymi dziećmi, świętą Krwią odkupionymi śpiewa weselny hymn niezmiernej swej miłości, „śpiewać bowiem jest potrzebą miłującego”[174] i, jak już starożytne przysłowie głosi, „kto dobrze śpiewa, dwa razy się modli”. Wobec tego Kościół wojujący, a więc lud wraz z duchowieństwem, łączy głos swój z pieśniami Kościoła triumfującego i chórami Aniołów i wszyscy razem śpiewają wspaniały i wieczny hymn chwały Trójcy Przenajświętszej według słów „dozwól, błagamy, aby i nasze głosy przyłączyły się do nich”.[175]

Udostępnić także muzykę współczesną

Nie można jednak twierdzić, że melodie i śpiewy muzyki współczesnej, należy zupełnie usunąć z kultu religii katolickiej. Owszem, jeżeli nie zawierają niczego tracącego światłością, niczego niewłaściwego w stosunku do świętości miejsca i akcji liturgicznej, jeżeli nie wywodzą się z czczej jakiejś pogoni za oryginalnością i niezwykłością, to oczywiście trzeba otworzyć im nasze kościoły, gdyż mogą przyczynić się niemało do świetności obrzędów świętych i do wzniesienia myśli w górę, a jednocześnie do rozniecenia prawdziwej pobożności w duszach.

Popierać religijny śpiew ludowy

Wzywamy was również, Czcigodni Bracia, aby staraniem waszym popierano ludowy śpiew religijny i by przy zachowaniu należytej godności, pilnie go wykonywano, gdyż łatwo roznieca i zapala wiarę i pobożność rzesz chrześcijańskich. Zgodny i potężny śpiew naszego ludu niechaj wzniesie się ku niebu, jak huk szumiącego morza,[176] a dźwięcznym i donośnym głosem niech wyrazi jedno serce i duszę jedną,[177] jak przystoi braciom i synom jednego Ojca.

 [171] Motu Propio Piusa X Tra le sollecitudini, 22. XI. 1903.

[172] Pius X, Tra le sollecitudini; Pius XI, Konst. Divini Cultus 2, 5.

[173] Pius XI, Divini Cultus, 9.

[174] Św. Augustyn, Sermo 336, n. 1.

[175] Mszał Rzymski, Prefacja.

 [176] Św. Ambroży, Hexameron, III, 5, 23.

[177] Dz 4, 32.