Posłuchaj

Wykonawcy: Musica Contexta

Dyryguje: Simon Ravens

Nagranie: z roku 2000 dla Chandos Records Ltd, Colchester, Essex, England

Jest nam bardzo przykro, że arcydzieła katolickiej muzyki sakralnej prezentowane na tej stronie i to w bardzo dobrym wykonaniu, są tak rzadko przez naszych czytelników słuchane. Niestety ogólny poziom muzyki w naszym kraju jest taki, jak słychać, a oazowe „Czarne Madonny” grane przez dziesięciolecia w kościołach także zrobiły swoje. Jest niestety też tak, o co nie ma się co gniewać, ani obrażać, że muzyka słuchana w wieku dziecięcym do 8 roku życia zmienia mózg, a im bardziej ta muzyka skomplikowana, tym bardziej się ten mózg kształtuje. Jeżeli zatem ktoś w swoim dzieciństwie muzyki klasycznej nie słuchał, to niestety do końca życia będzie ją odbierał jako coś trudnego i skomplikowanego, gdyż nie posiada niejako hardware’u zdolnego do jej przetwarzania. I dlatego muzyki klasycznej słuchają wszędzie na świecie ludzie, którzy przynajmniej przez jakiś czas, zwykle przez rok do dwóch lat, grali na jakimś instrumencie, a reszta jej unika lub się jej boi. Odbiór muzyki zależy zatem od tego:

1. Czy się muzyki klasycznej w dzieciństwie słuchało?
2. Czy się w dzieciństwie na jakimś instrumencie grało?
3. Na jakim? Gdyż im bardziej wymagający (np. skrzypce), tym słuch na początku musiał być lepszy, a z czasem się wyrobił.
4. Czy się śpiewało w chórze? Czy śpiewało się w małym zespole? Czy śpiewało się solo?

Są to kwestie dawno znane i udowodnione[1] i dlatego nie warto traktować całej kwestii emocjonalnie i pytać:

To jestem za prymitywny, znaczy się?!

Można raczej porównać kwestię z tym, że ktoś nie ma odpowiedniego wzrostu, by zostać zawodowym siatkarzem lub koszykarzem, bo nie urósł. Ale w przeciwieństwie do wzrostu rozwój areałów mózgu odpowiedzialnych za słuchanie muzyki jest u każdego, w jakimś stopniu, możliwy.[2] Nie każdy będzie drugim Mozartem, ale każdy będzie w stanie muzyki klasycznej słuchać i się nią cieszyć. Tyle gwoli wstępu, aby nasi czytelnicy nie czuli się zbytnio winni, na wzór Ferdydurke:

Miało zachwycać, ale nie zachwyca!

Po tym uspokajającym wstępie, po którym nie należy winić swojego losu i rodziców, pragniemy przedstawić Ciemne Jutrznie, tym razem z Wielkiego Piątku autorstwa Palestriny, które są chyba najbardziej katolicką muzyką oraz muzyką najbardziej liturgiczną. Przedstawiane teksty z Lamentacji Jeremiasza stanowią pierwsze czytanie pierwszego nokturnu, który czytany był w brewiarzu aż do ostatniego Soboru. Całość liturgii matutinu można znaleźć tutaj (należy kliknąć na Kalendarium i datę Wlk Piątku, czyli 25 marca w roku 2016, a następnie na matutinum), przy czym mamy nadzieję, że w przyszłym roku w całości ujrzymy tam teksty polskie. Księga Lamentacji ukazuje obraz destrukcji, kary Boskiej nad Jerozolimą, obraz, który oczywiście do ostatniego Soboru, Kościół odnosił do siebie. Warto posłuchać tej doprawdy boskiej muzyki jako przekazu boskiego piękna i świętości oraz przeczytać tłumaczenie Jakuba Wujka SJ, aby zrozumieć cośmy utracili. W kolejnych latach przedstawimy kolejne wielkopiątkowe Lamentacje, a w roku 2016, jedynie pierwszą Lamentację i pierwsze responsorium z Wielkiego Piątku, podobnie jak pierwszą Lamentację i pierwsze responsorium z Wielkiej Soboty. Wszystko autorstwa Palestriny.

Ponieważ Tenebrae niejako poprzedzają liturgię, gdyż są odmawiane w nocy poprzedzającej dany dzień, dlatego umieszczamy je także wcześniej, abyśmy także w ten sposób przygotowali się na obchody wielkanocnego misterium.

Lectio 1
De Lamentatione Jeremiae Prophetae.
Lam 2:8-11
8 Heth. Cogitavit Dominus dissipare murum filiae Sion; tetendit funiculum suum, et non avertit manum suam a perditione: luxitque antemurale, et murus pariter dissipatus est.
9 Teth. Defixae sunt in terra portae ejus, perdidit et contrivit vectes ejus; regem ejus et principes ejus in Gentibus: non est lex, et prophetae ejus non invenerunt visionem a Domino.

Jerusalem, Jerusalem, convertere ad Dominum Deum tuum.

Lekcja 1

Z lamentacji proroka Jeremiasza.

Lam 2:8-11
8 Heth. Postanowił Pan rozwalić mur córki Syjon, wyciągnął sznur swój i nie odwrócił ręki swej od gubienia, i zapłakało przedmurze, i mur razem rozwalony został.
9 Teth. Zapadły w ziemię bramy jego, zniszczył i połamał zawory jego, i króla jego i książąt jego między narody; nie ma zakonu, a prorocy jego nie znaleźli widzenia od Pana.

Jeruzalem, Jeruzalem, nawróć się do Pana Boga Twego.

[1] http://www.medicaldaily.com/listening-classical-music-enhances-gene-activity-update-mozart-effect-325680 http://science.time.com/2013/04/15/music/ http://commonhealth.wbur.org/2014/07/music-language-brain http://portlandchamberorchestra.org/what-happens-when-the-brain-plays-a-musical-instrument/ https://www.psychologytoday.com/blog/the-athletes-way/201311/musical-training-optimizes-brain-function

[2] http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/301437,1,muzyka-manipuluje-naszym-mozgiem.read http://www.szare-komorki.pl/?p=584